Πεδιάδας

Στην είσοδο του γραφικού χωριού Αϊτάνια Πεδιάδος Ηρακλείου, όπως ερχόμαστε από την Επισκοπή συναντάμε το γραφικό ναό της Παναγίας Καρδιώτισσας. Ο ναός είναι κοιμητηριακός και είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου. Πρόκειται για ένα πολύ γραφικό εκκλησάκι, από τα πολλά που στολίζουν την ευρύτερη περιοχή της Επισκοπής η οποία είναι ένα ανοικτό βυζαντινό μουσείο καθιστώντας την μία από τις πιο ενδιαφέρουσες σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Στο βόρειο άκρο του κάμπου του Καστελίου, ανάμεσα στα χωριά Σκλαβεροχώρι και Αποστόλοι Πεδιάδος Ηρακλείου βρίσκεται η Παναγία Κερά. Η πρόσβαση είναι πάρα πολύ εύκολη γιατί είναι πάνω στο δρόμο από όπου και φαίνεται. Υπάρχει και κατατοπιστική πινακίδα που μας ενημερώνει ότι ο ναός είναι του 14ου αιώνα μ.Χ.

Βρίσκεται στη δυτική όχθη του ποταμού Αποσελέμη στην πλαγιά απέναντι από το γεμάτο με ρυάκια και ρέματα χωριό Ποταμιές και πολύ κοντά σε αυτό. Η δυτική πλευρά του ναού είναι φυσικός βράχος πάνω στον οποίο εχει κολλήσει η υπόλοιπη κατασκευή. Από το σημείο του ναού ο οποίος είναι πνιγμένος στο πράσινο με κουμαριές να κρέμονται από πάνω του έχουμε πολύ καλή θέα στην κοιλάδα του Αποσελέμη και στις Ποταμιές.

Ο ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στους Κασσάνους Πεδιάδος είναι μικρός, μονόχωρος και καμαροσκέπαστος. Στο εσωτερικό του διασώζονται ίχνη τοιχογραφιών της Παλαιολόγειας Σχολής από το 14ο αιώνα. Μπορούμε να διακρίνουμε σκηνές από το Δωδεκάορτο, τα Πάθη, διάφορους αγίους, τον Μαριολογικό κύκλο, κα.

Ανατολικά των Μαλίων, στην περιοχή Λούτρες, υπάρχει ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Ο ναός είναι κτισμένος στη θέση παλαιότερου του 9ου αιώνα και χρονολογείται στην Ενετοκρατία (13ος αιώνας). Στο εσωτερικό του φέρει τοιχογραφίες, από τις οποίες δεσπόζει ο Άγιος Γεώργιος στο άλογό του, αλλά και διάφορες μορφές αγίων. Στους τοίχους διακρίνονται χαράγματα περιηγητών του 1594,1613,1614 και 1616.

Ο ναός του Σωτήρος του 14ου αιώνα βρίσκεται κοντά στις Ποταμιές. Είναι μονόχωρος καμαροσκεπής ναός με δίρριχτη στέγη και το θύρωμα στη δυτική πλευρά του ναού. Παρουσιάζει απλό αρχιτεκτονικό τύπο με ελαφρά οξυκόρυφα επιμέρους τμήματα στο εξωτερικό.

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου δίπλα στην σιναϊτικη μονή της Παναγίας Σπηλιώτισσας φέρει τοιχογραφίες από τον αγιογράφο Φωκά, τον οποίο συναντάμε και σε άλλες εκκλησίες της επαρχίας Πεδιάδος. Στο ναό αναγράφεται η χρονολογία 1291, όντας από τους παλαιότερους της περιοχής.

Το χωριό Αβδού παίρνει το όνομά του από τον Προφήτη Αβδιού. Στην τοποθεσία Λινές έχει αναστηλωθεί κατεστραμμένος ναός που πιστεύεται ότι ανήκε στον προφήτη Αβδιού και έχει λάβει το όνομά του. Ο ναός εορτάζει στις 19 Νοεμβρίου.