Πεδιάδας

Περίπου 500μ. από το μικρό χωριό Λιλιανό (παλιότερα Λιλιανώ, που σημαίνει το χωριό των Λιλιανών), σχεδόν στα όρια του αεροδρομίου του Καστελίου κρύβεται ένας ακόμα θησαυρός της Κρητικής ενδοχώρας. Πρόκειται για τον κοιμητηριακό ναό του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Ριγολόγου που γιορτάζει στις 29 Αυγούστου.

Στο Αβδού Πεδιάδος Ηρακλείου συναντάμε δέκα βυζαντινές εκκλησίες που κάνπυν το Αβδού να ξεχωρίζει από τα τριγύρω χωριά. Στο ανατολικό άκρο του χωριού συναντάμε έναν από τους σημαντικότερους, το ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, που γιορτάζει στις 25 Μαρτίου. Ο ναός του Ευαγγελισμού είναι του 14ου αιώνα και βρίσκεται δίπλα στο δημοτικό σχολείο του χωριού που σε παλιότερες εποχές έφτασε να έχει 180 παιδιά.

Η παλαιοχριστιανική Βασιλική του Αγίου Νικολάου βρίσκεται ανατολικά της Χερσονήσου, εκεί που βρίσκεται σήμερα ο νεότερος ναός του Αγίου Νικολάου. Η βασιλική του 6ου αιώνα είχε πλάτος 50μ.x 19μ.. Ήταν διακοσμημένη με ψηφιδωτό δάπεδο το οποίο βρίσκεται σε καλύτερη ποιότητα από το δάπεδο της κοντινής βασιλικής στο Καστρί.

Ο ναός αποτελούσε τμήμα του μοναστηριού της Παναγίας της Κερά Λιμνιώτισσας που ήταν γυναικείο και μάλλον ιδρύθηκε στα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας και έπαψε να υφίσταται με την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους όταν πάρα πολλά μοναστήρια λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν και οι μοναχοί/ές τους σκοτώθηκαν.

Νότια της Εμπάρου υψώνεται ο απόκρημνος όγκος του Δέτη και μπορεί κανείς να διακρίνει από μακριά το λευκό εκκλησάκι της Παναγίας (εορτάζει 25 Μαρτίου και 23 Αυγούστου). Αυτός ο ναός είναι νεότερος και κτίστηκε για να καλύψει τις λατρευτικές ανάγκες των πιστών που συνέρρεαν εδώ για ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα στην Κρήτη.

Σε ένα καταπράσινο τοπίο πάνω από το χωριό Διαβαϊδέ της επαρχίας Πεδιάδος βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου του Σφακιώτη, που ανάγεται στον 14ο αιώνα. Ο ναός φέρει τοιχογραφίες κάποιου επαρχιώτη ζωγράφου σε πολύ καλή κατάσταση.

Ο μικρός ναός των Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης βρίσκεται δυτικά του Αβδού, στα όρια με το φράγμα Αποσελέμη, όπου έχει διαμορφωθεί ειδικός χώρος με τοιχία για την προστασία του από τα νερά του φράγματος. Είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός που φέρει εξαιρετικές τοιχογραφίες των γνωστών αγιογράφων Μανουήλ και Ιωάννη Φωκά, που θεωρούνται πρόδρομοι της Κρητικής Σχολής.

Μέσα από το όμορφο χωριό Αιτάνια Πεδιάδος Ηρακλείου φεύγει ένας εντυπωσιακά κατηφορικός χωματόδρομος που φτάνει μέχρι το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Η Αγία Παρασκευή βρίσκεται σε μια λαγκαδιά απίστευτης ομορφιάς γεμάτης με αιωνόβια ψηλά κυπαρίσσια που δεσπόζουν σε ολόκληρη την περιοχή.