Κρήτη

Ο ναός της Παναγίας Κεραγωνιώτισσας ή Μελισσηνού η Γωνιώτισσας αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία της περιοχής του Μιραμπέλου σε μια τοποθεσία κατάφυτη από δρύες. Η κατασκευή του ναού που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Στο Αβδού Πεδιάδος Ηρακλείου συναντάμε δέκα βυζαντινές εκκλησίες που κάνπυν το Αβδού να ξεχωρίζει από τα τριγύρω χωριά. Στο ανατολικό άκρο του χωριού συναντάμε έναν από τους σημαντικότερους, το ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, που γιορτάζει στις 25 Μαρτίου. Ο ναός του Ευαγγελισμού είναι του 14ου αιώνα και βρίσκεται δίπλα στο δημοτικό σχολείο του χωριού που σε παλιότερες εποχές έφτασε να έχει 180 παιδιά.

Στην ευρύτερη περιοχή του Βάμου, στη θέση του βενετσιάνικου χωριού Καρύδι Καρτσομάδω και σε κοντινή απόσταση από τη Μονή του Αγίου Γεωργίου στο Καρύδι, σώζονται τα ερείπια της μικρής Μονής της Παναγίας στο Κατωμέρι.

Ο δίκλιτος ναός της Παναγίας της Κατωχωριανής ή Λεβαδιώτισσας στα Ρούστικα είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Ιδρύθηκε πιθανόν τον 12ο αιώνα ως μονόκλιτος ναός της Παναγίας και σ’ αυτόν προσαρτήθηκε δεύτερο κλίτος και κωδωνοστάσιο το 1627.

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στην Άνω Σύμη της Ιεράπετρας. Η εκκλησία με τις υπέροχες τοιχογραφίες του Μανουήλ Φωκά (1453) ήταν αρχικά μονόχωρη και προστέθηκε αργότερα εγκάρσιος νάρθηκας.

Ο Άγιος Κήρυκος ή Άη Κήρκος (Κύρκος) βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Λισσού. Είναι μικρός μονόχωρος ναός που έχει κτιστεί στη θέση Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής, όπως και ο κοντινός ναός της Παναγιάς, και δίνει το όνομα του σε όλη την κοιλάδα. Είναι καμαροσκέπαστος Βυζαντινός ναός με μισοκατεστραμμένες τοιχογραφίες, από τις οποίες έχουν διασωθεί οι χρονολογίες 1436, 1437 και 1439.

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου και Αγίου Νικολάου είναι κτισμένος στην είσοδο του χωριού Στύλος. Πρόκειται για ένα συγκρότημα από τρία κτίσματα, που χρονολογούνται από το 13ο-15ο αιώνα και διασώζουν αποσπασματικά τοιχογραφικό διάκοσμο του 13ου, 14ου και 15ου αιώνα.

Η μονή του Αγίου Γεωργίου του Βραχασώτη βρίσκεται 1km νοτιοδυτικά του χωριού Βραχασίου, κοντά στη Νεάπολη. Η μονή συμμετείχε ενεργά στις επαναστατικές δράσεις κατά των Τούρκων, όταν και καταστράφηκε.