Μινωική
Εποχή

Ο αρχαιολογικός χώρος των Γουρνιών βρίσκεται σε μικρό λόφο δυτικά της Παχιάς Άμμου, δίπλα στον δρόμο που συνδέει τον Άγιο Νικόλαο με την Ιεράπετρα, 19km ανατολικά του Αγίου Νικολάου. Η πόλη ήκμασε την μινωική περίοδο και αποτελεί τον πληρέστερα ανεσκαμμένο μινωικό οικισμό στην Κρήτη. 

Η μινωική Κυδωνία ήταν κτισμένη στη σημερινή περιοχή της παλιάς πόλης των Χανίων. Η Κυδωνία ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της μινωικής Κρήτης. Ανέπτυξε ακμαία βιοτεχνία και πλούτισε μέσα από το θαλάσσιο εμπόριο, το οποίο ευνοούσε η θέση της. Μάλιστα, οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν την Κυδωνία ως τη μητέρα των Κρητικών Πόλεων.

Η Ψείρα είναι μια μικρή ακατοίκητη νησίδα, 1 μίλι απέναντι από την παραλία του Θόλους, στο βορειοανατολικό άκρο του κόλπου του Μεραμπέλου. Στην Ψείρα έχει εντοπιστεί μινωικός οικισμός 15-20 στρεμμάτων, ένας από τους σπουδαιότερους στην Κρήτη.

Ο Ρουσόλακος βρίσκεται 91km νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου και ακριβώς δίπλα στην πανέμορφη παραλία της Χιώνας. Εδώ έχει ανακαλυφτεί μια σπουδαία πόλη της Μινωικής Κρήτης με έκταση περισσότερων των 50 στρεμμάτων, που ήκμασε κυρίως στο τέλος της Μινωικής Εποχής έως το 1450πΧ.

Ο Κόφινας είναι η ψηλότερη κορυφή στα άγρια Αστερουσία Όρη με υψόμετρο 1231m και παίρνει το όνομα του από το σχήμα του που μοιάζει με ανάποδο κοφίνι. Στην κορυφή του, με τη μοναδική θέα στο Λιβυκό Πέλαγος, σήμερα υπάρχει ο ναός του Τιμίου Σταυρού που εορτάζει στις 14 Σεπτέμβρη.

Η αρχαία Ζώμινθος βρίσκεται 7km δυτικά των Ανωγείων, πάνω στο δρόμο που οδηγεί στο οροπέδιο της Νίδας. Παρόλο που εντοπίστηκε μόλις το 1982, η Ζώμινθος πλέον αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην Κρήτη, που πολλοί τη συγκρίνουν σε σπουδαιότητα με αυτή της Κνωσού.

Στις όχθες του ποταμού Γεροπόταμου βρίσκεται ένα μεγάλο μινωικό μέγαρο, αυτό της Αγίας Τριάδας, που ήρθε στο φως μετά από ανασκαφές της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής την περίοδο 1902-1914. Η βασιλική αυτή έπαυλη κτίστηκε γύρω στο 1600 π.Χ. και πιστεύεται ότι χρησίμευε ως θερινή κατοικία του βασιλιά της Φαιστού.

Στη θέση που βρίσκεται σήμερα το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος στη κορυφή του Όρους Βρύσινας (υψόμετρο 858m) έχει εντοπιστεί πιθανώς το σημαντικότερο μινωικό Ιερό Κορυφής της Δυτικής Κρήτης. Από το σημείο αυτό κανείς μπορεί να δει από τις βόρειες ακτές ως και την επαρχία του Αγίου Βασιλείου.