Κρήτη

Κοντά στη Γαλίφα Πεδιάδος σώζεται ο δίκλιτος ναός της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονος. Ο ναός που χρονολογείται στον 13ο αιώνα φέρει εξαιρετικές τοιχογραφίες επαρχιώτη ζωγράφου σε πολύ καλή κατάσταση.

Βόρεια από τους Κουνάβους, στη ρεματιά που συγκεντρώνει τα νερά της περιοχής πριν μετατραπεί στο μικρό φαράγγι των Κουνάβων, συναντάμε το ναό του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου. Ο ναός φέρει τοιχογραφίες του 14ου αιώνα.

Ο ναός του Αγίου Βασιλείου στο Κουτουλουφάρι κτίστηκε το 1840 και έχει ενσωματώσει τον αρχικό μικρότερο ναό του 14ου αιώνα. Στο μικρότερο ναό σώζονται λίγες τοιχογραφίες, ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι Μυροφόρες και η Σταύρωση.

Ο κοιμητηριακός ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στο Αρκαλοχώρι είναι σταυροειδής με το κύριο κλίτος χαμηλότερο από το κάθετο. Επίσης υπάρχει νάρθηκας με θόλο. Ο ναός φέρει τοιχογραφίες του 13ου αιώνα (οι τοιχογραφίες του νάρθηκα είναι του 14ου αιώνα).

Στον Καμπανό της επαρχίας Σελίνου συναντάμε μικρό και μονόχωρο ναό που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ονούφριο. Ο ναός εσωτερικά φέρει δείγματα τοιχογραφιών που ανάγονται στην εποχή της Ενετοκρατίας.

Ένα από τα πολλά εκκλησάκια που είναι αφιερωμένα στον Άγιο Ιωάννη αλλά παραμένει εντελώς άσημο και με ελάχιστους επισκέπτες βρίσκεται πάνω στον δρόμο που ενώνει τα χωριά Επισκοπή και Κεφάλι Μυλοποτάμου Ρεθύμνου. Ο Άγιος Ιωάννης στέκεται ακριβώς την άκρη του δρόμου και με την πρώτη ματιά δείχνει να έχει το σχήμα και την όψη ενός νέου σχετικά ναού κατασκευασμένου στον εικοστό αιώνα.

Πάνω στο μονοπάτι που οδηγεί από το Χουδέτσι στο σιναΐτικο μοναστήρι της Παναγίας Σπηλιώτισσας, συναντάμε τον πολύ παλαιό ναό του Αγίου Νικολάου. Είναι ο μόνος ναός του Χουδετσίου που εξιστορείται από τον Gerola στον κατάλογο των τοιχογραφημένων ναών της Κρήτης. Ο ναός ήταν αρχικά μονόχωρος καμαροσκέπαστος και αργότερα προστέθηκε επέκταση αποκτώντας επιπλέον επιμήκες σχήμα. Στο εσωτερικό του φέρει ίχνη τοιχογραφιών από την εποχή της Ενετοκρατίας.

Ο ναός του Αγίου Ανδρέα βρίσκεται σε καταπράσινη τοποθεσία με πλατάνια κοντά στο χωριό Βουρβουλίτης Καινουργίου. Δίπλα στο ναό υπάρχει του μικρό σπήλαιο του Καλεγερόσπηλιου, από το οποίο αναβλύζει νερό και συγκεντρώνεται σε στέρνα, ενώ στην οροφή του σπηλαίου σώζονται ίχνη από τοιχογραφία του Χριστού. Σύμφωνα με το Gerola, στο ναό σώζονται ίχνη τοιχογραφιών από τη σταύρωση, κάποιοι άγιοι και όσιες γυναίκες.