Κριτσά

Η Κριτσά είναι μικρή κωμόπολη της Ανατολικής Κρήτης, κτισμένη σε υψόμετρο 350μ κάτω από το λόφο Κάστελλο, πολύ κοντά στον Άγιο Νικόλαο. Αυτό που κάνει την Κριτσά ξεχωριστή είναι η διατήρηση της παραδοσιακής ζωής που προσελκύει δεκάδες επισκέπτες. Τα γραφικά στενά σοκάκια, οι μοσχομυριστές αυλές, τα καταστήματα Κρητικών υφαντών, τα παραδοσιακά καφενεδάκια, οι λαογραφικές συλλογές και οι σπουδαίοι ναοί μπορούν άνετα να προσδώσουν στον οικισμό το χαρακτηρισμό ενός ανοικτού λαογραφικού και ιστορικού μουσείου.

Ο οικισμός φαίνεται ότι συνδέεται με την κοντινή αρχαία Λατώ, της οποίας οι κάτοικοι προφανώς κάποια στιγμή μεταφέρθηκαν στην Κριτσά. Το όνομα της κατά μία εκδοχή προέρχεται από τον πρώτο οικιστή με όνομα Κρίτσας, τον οποίο εγκατέστησε ο Νικηφόρος Φωκάς μετά την ανακατάληψη της Κρήτης το 961μΧ. Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή προέρχεται από παραφθορά του «Χριστός». Το χωριό αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες κωμοπόλεις της Κρήτης με εκτάσεις στην περιφέρειά της που ξεκινούν από τα Λασιθιώτικα και φτάνουν ως τη θάλασσα.

Η Κριτσά έπαιξε σπουδαίο ρόλο στους απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης κατά των Οθωμανών, με αποκορύφωμα τη μάχη της Κριτσάς τον Ιανουάριο του 1823 κοντά στη Λατώ, που είχε ως αποτέλεσμα την πυρπόληση του οικισμού από τους Τούρκους. Από το χωριό καταγόταν και η θρυλική Κριτσωτοπούλα που εντάχθηκε στο αντάρτικο σώμα του Καπετάν Καζάνη και σκοτώθηκε σε μάχη.

Στην Κριτσά εκτός από την βόλτα στα μικρά στενάκια, αξίζει να περπατήσετε στο Φαράγγι της Κριτσάς, να επισκεφτείτε τα λαογραφικά μουσεία και να θαυμάσετε τις τοιχογραφίες στα Βυζαντινά της μνημεία, με σπουδαιότερο από όλα την Παναγία Κερά. Με λίγη προσοχή θα καταλάβετε ότι εδώ γυρίστηκαν σκηνές από τις ταινίες «Βροντάκηδες και Φουρτουνάκηδες» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και το Δημήτρη Παπαμιχαήλ και το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» με το Ζιλ Ντασέν και τη Μελίνα Μερκούρη.