Κυδωνία

Ο σπουδαίος Βυζαντινός ναός της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Κουφός και Αλικιανός, σε μια τοποθεσία με καλλιέργειες εσπεριδοειδών. Ο ναός είναι γνωστός κι ως Άγιος Κυρ Γιάννης από το όνομα του Αγίου Ιωάννη του Ξένου ή Ερημίτη που τον ίδρυσε περίπου το 1030.

Η εκκλησία της Παναγίας στο Θέρισο Χανίων βρίσκεται κάτω από ένα τεράστιο πλάτανο της πλατείας του χωριού και δίπλα στο άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου. Στο χώρο υπάρχει ο τάφος του ήρωα Στέφανου Χάλη, οπλαρχηγού της περιόδου 1820-1822, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη στη θέση Αλιάκες στις 25 Ιουλίου 1822.

Πάνω στο δρόμο που πηγαίνει από την πόλη των Χανίων στα Κεραμιά και λίγο πριν το χωριό Μαλάξα συναντάμε το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα. Ο Άγιος Ανδρέας υπήρξε πάντα ένα σημείο ορόσημο για την περιοχή λόγω της παρακείμενης πλούσιας σε νερό πηγής που ξεδιψούσε τους οδοιπόρους της περιοχής στο δρόμο τους προς τα χωριά των Κεραμιών.

Το άγνωστο στους πολλούς μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου στο Ακρωτήρι, έρημο σήμερα, βρίσκεται κοντά στη Μονή Γουβερνέτου, από όπου ξεκινάει το μονοπάτι. Το μοναστηριακό συγκρότημα με το σπηλαιώδη ναό του Αγίου Αντωνίου ήταν εξαίσιας αρχιτεκτονικής, αλλά σήμερα υπομένει την εγκατάλειψη και έχει αφεθεί στα χέρια των βοσκών που το χρησιμοποιούν ως στάνη!

Ένας από τους πιο άσημους ναούς στο Ακρωτήρι είναι αυτός του Αγίου Γεράσιμου στο Αρώνι. Ο Άγιος Γεράσιμος είναι ένας πολύ καινούριος ναός από αυτούς που κανείς σχεδόν δεν τους δίνει σημασία. Κι όμως κι αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία επειδή είναι χτισμένος πάνω σε πολύ παλιότερο ναό του Αγίου Γερασίμου που προυπήρχε στον ίδιο χώρο. Ο παλιός ναός μάλλον καταστράφηκε στην διάρκεια των πολλών πολέμων και επαναστάσεων που έχει βιώσει το νησί της Κρήτης και έχει σήμερα ξεχαστεί.

Ανάμεσα στο Αρώνι και στον Αργουλιδέ Ακρωτηρίου Χανίων συναντάμε τον δίκλιτο ναό του Αγίου Αρτεμίου και της Αγίας Παρασκευής. Ο γραφικός αυτός βυζαντινός ναός φαίνεται να χτίστηκε σε δυο φάσεις με το δεξιό κλίτος που ανήκει στην Αγία Παρασκευή να είναι μάλλον το αρχαιότερο. Ανάμεσα στις δύο πόρτες του ο ναός έχει παλιό πηγάδι που συγκέντρωνε το νερό της βροχής ενώ υπάρχει και λαξευτή πέτρινη γούρνα στο φυσικό βράχο.

Πριν να οχυρωθεί η σημερινή νησίδα της Σούδας, το νησάκι φιλοξενούσε το Καθολικό μοναστήρι του Αγ. Νικολάου και γι' αυτό λεγόταν Φραρονήσι (Φράροι ή Φλώροι είναι οι καθολικοί μοναχοί). Ο επιβλητικός ναός του Αγίου Νικολάου υπάρχει ακόμη στο νησί και είναι επισκέψιμος.

Ο Γαρίπας Κυδωνίας Χανίων πέρα από την φυσική ομορφιά που διαθέτει κρύβει και 2 ερειπωμένες σήμερα κατάγραφες βυζαντινές εκκλησίες. Μία από αυτές είναι ο δίκλιτος ναός του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται σχεδόν πάνω στο δρόμο της περιοχής.