Στη Δυτική Κρήτη, όπου οι βροχοπτώσεις είναι περισσότερες, συναντάμε συχνά νερόμυλους όπου άλεθαν παλιά τα σιτηρά. Ωστόσο, η έλλειψη τρεχούμενου νερού στην Ανατολική Κρήτη, έστρεψε τους κατοίκους στην εκμετάλλευση του ανέμου. Έτσι, στην Ανατολική Κρήτη συναντάμε πολλές συστάδες από ανεμόμυλους, τα μυλοτόπια. Το μυλοτόπι της Αμπέλου στο Οροπέδιο Λασιθίου είναι το μεγαλύτερο στην Ελλάδα, ενώ πολλά μυλοτόπια συναντάμε στο ορεινό Μιραμπέλο. Εκτός από το άλεσμα των σιτηρών, η ανάγκη άντλησης νερού για την άρδευση των μεγάλων καλλιεργούμενων περιοχών ώθησε τους Λασιθιώτες να εμπνευστούν την κατασκευή ελαφριών ανεμόμυλων για να αντλούν νερό από πηγάδια, που ακόμη και σήμερα γυρνούν στα οροπέδια του Λασιθίου και της Ζίρου.
Το Οροπέδιο Λασιθίου στα μέσα του προηγούμενου αιώνα διέθετε περίπου 12.000 μεταλλικούς ανεμόμυλους, όντας το πρώτο μεγάλο αιολικό πάρκο στον κόσμο με ισχύ περίπου 5MW.
Μυλοτόπι Γαλαρόπετρας στη Φουρνή 
Βόρεια στην πλαγιά, στην περιοχή Γαλαρόπετρα, πάνω από το χωριό Φουρνή Μεραμπέλου συναντάμε ένα από τα πιο εντυπωσιακά μυλοτόπια όλης της Κρήτης. Εκεί στέκουν ακόμα και σήμερα κόντρα στο πείσμα του καιρού 13 ανεμόμυλοι στη σειρά. Άλλοι σώζονται σε καλή κατάσταση και άλλοι μισογκρεμισμένοι.
Ένα από τα πολλά μυλοτόπια του Μιραμπέλου βρίσκεται στην περιοχή του Βρουχά και αποτελείται από εννέα μύλους. Όλοι τους ανήκουν στον τύπο του Αξετροχάρη, ο οποίος έχει σχήμα μακρόστενο με στογγύλη στη μία του άκρη όπου βρίσκεται ο μύλος. Ο Αξετροχάρης γυρίζει μονάχα με ένα συγκεκριμένο άνεμο.
Αντίθετα με το συνηθισμένο κτίσιμο των μύλων στις βουνοπλαγιές, στην Ελούντα υπάρχουν τρεις ανεμόμυλοι δίπλα στη θάλασσα, στο σημείο που υπάρχει το κανάλι της Ελούντας. Όλοι τους ανήκουν στον τύπο του Ξετροχάρη, ο οποίος είναι εντελώς κυκλικός και γυρίζει ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου.
Δημιούργημα των ανθρώπων στην αγκαλιά της φύσης, ο Βενετσιάνικος μοναστηριακός νερόμυλος του Στύλου, ήταν ο μεγαλύτερος νερόμυλος της Κρήτης με 5 στόμια εξόδου του νερού και ο μοναδικός που λειτουργούσε με βαγένια τα οποία έφερναν το νερό στις φτερωτές αξιοποιώντας στο έπακρο τον ποταμό Κοιλιάρη (ή Κυλιάρη).
Στο χωριό Ποταμίδα της επαρχίας Κισάμου βρίσκεται ο νερόμυλος της οικογένειας Καλογρίδη. Ο νερόμυλος αναστηλώθηκε το 2013 από τους κατοίκους της περιοχής και κατέστη και πάλι λειτουργικός.
Ο Νερόμυλος της Αγίας Φωτιάς βρίσκεται κάτω από το ναό της Αγίας Φωτεινής (Αγίας Φωτιάς), στην έξοδο του Φαραγγιού της Αγίας Φωτιάς στους πρόποδες του όρους Βορίζη και πολύ κοντά στο Σπήλι Αγίου Βασιλείου.
Πάνω στο δρόμο που ενώνει τους Βώρους με το ανάκτορο της Φαιστού και δίπλα στις όχθες του Γεροπόταμου, συναντάμε τον ερειπωμένο νερόμυλο της περιοχής που οι ντόπιοι ονομάζουν Γεροντόμυλο. Λέγεται ότι η περιοχή γύρω από το μύλο ήταν αγαπητή στο συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη, που συχνά διέμενε στην οικογένεια Στεφανίδη στους Βώρους.
Τα απομεινάρια των νερόμυλων του Μπιτζαριανού στέκονται ακόμα και σήμερα εκεί πληγωμένα ανεπανόρθωτα από το χρόνο να θυμίζουν τις παλιές ένδοξες μέρες. Στο βορειότερο σημείο του χωριού στέκει ο μύλος του Κουτσαντώνη. Λίγο πιο νότια στην περιοχή Λουριά συναντάμε το δεύτερο νερόμυλο μέσα στο χωριό ο οποίος εντυπωσιάζει με το τεράστιο μέγεθός του. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους νερόμυλους σε όλη την Κρήτη, χτισμένος ανάμεσα σε περβόλια και κήπους με καρποφόρα δέντρα. Πιο έξω από το χωριό υπάρχουν και άλλοι νερόμυλοι.
