Κρήτη

Ο κατάγραφος ναός της Παναγίας της (Μ)πιτσιανής βρίσκεται στην τοποθεσία Καουριανά της μικρής γειτονιάς Κάδρος στο Κακοδίκι Σελίνου και είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου (εορτ. 8 Σεμπτεμβρίου). Ο ναός είναι μικρός, καμαροσκέπαστος με οξυκόρυφη καμάρα ενισχυμένη με σφενδόνιο και δύο τυφλά αψιδώματα στους πλάγιους τοίχους.

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου βρίσκεται μέσα στον οικισμό της Σαρακήνας Σελίνου. Είναι μικρός μονόχωρος καμαροσκέπαστος και φέρει στο εσωτερικό του τοιχογραφικό διάκοσμο που έχει υποστεί σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή.

Ο ναός του Αγίου Βασιλείου βρίσκεται στο κέντρο του ιστορικού χωριού Άγιος Βασίλειος, το οποίο έδωσε την ονομασία στην επαρχία του Αγίου Βασιλείου. Αποτελείται από τον αρχικό σταυροειδή με τρούλο ναό του 13ου αιώνα, στον οποίο προστέθηκε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα δεύτερο κλίτος.

Ο ναός της Αγίας Άννας στη Φουρνή είναι μονόχωρος τοιχογραφημένος ναός με βορειοανατολική κατεύθυνση (στα πρότυπα των Καθολικών ναών) που χρονολογείται στο τέλος του 14ου ή στις αρχές του 15ου αιώνα. Εντυπωσιάζει το εξωτερικό τμήμα του ιερού με το πεντάλοβο παράθυρο, το οποίο δεν απαντάται αλλού στην Κρήτη.

Στην περιφέρεια του οικισμού Καμηλιανά Σελίνου, κοντά στις Στροβλές, βρίσκεται ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου ή Αστράτηγου. Ο ναός ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του μονόχωρου και καμαροσκέπαστου και χρονολογείται στο 1430.

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου του Βαγιωνίτη βρίσκεται στο Καστρί Χόνδρου της επαρχίας Βιάννου, πάνω από την πηγή της Φλέγας και λίγο πιο κάτω από τον ξερό καταρράκτη στου Πισκόπη το Πήδημα. Αποτελούσε ανέκαθεν ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της περιοχής.

Ο κοιμητηριακός ναός της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής στο Καβούσι Ιεράπετρας βρίσκεται στη θέση «Σφακιάς», παραπέμποντας στο ομώνυμο θεομητορικό προσκύνημα της Κωνσταντινούπολης. Είναι μικρός καμαροσκεπής ναός στο εσωτερικού του οποίου διατηρείται σε όχι καλή κατάσταση μικρό μέρος του αρχικού τοιχογραφικού διακόσμου.

Στην κατάφυτη περιοχή Μαλαθρέ στην περιφέρεια του χωριού Μουρνέ και κοντά στην αρχή του Φρατιανού φαραγγιού συναντάμε έναν εξαιρετικά μεγαλοπρεπή ναό σε ερειπιώδη κατάσταση. Ο ναός θυμίζει τους ναούς στις έδρες επισκοπών και είναι ο μεγαλύτερος σε ολόκληρη την επαρχία Αγίου Βασιλείου.