Κρήτη

Ο ναός της Αγίας Άννας κοντά στον Οψιγιά είναι δίκλιτος ναός (αρχικά μονόχωρος στον οποίο προστέθηκε δεύτερο κλίτος). Ο βόρειος τοίχος κατέρρευσε τον 13ο αιώνα και ξανακτίστηκε με δυτικές επιρροές. Αναστηλώθηκε το 1960.

Ένα από τα πιο όμορφα σπηλιαράκια που βρήκε καταφύγιο η λατρεία του Αγίου Αντωνίου και ταυτόχρονα ένα από τα πλέον άγνωστα είναι αυτό στο χωριουδάκι Φωτεινός ή Φωτεινού στο κέντρο του νομού Ρεθύμνου. Το ιστορικό αυτό χωριό που βρίσκεται καλά κρυμμένο ανάμεσα σε πυκνά δάση δρυός οφείλει το όνομά του σύμφωνα με την ιστορία σε ένα από τους στρατηγούς του Νικηφόρου Φωκά, τον Φωτεινό. Με την επικράτηση του Νικηφόρου Φωκά και την απελευθέρωση της Κρήτης ο στρατηγός Φωτεινός πήρε σαν κληροδότημα την περιοχή που σήμερα είναι χτισμένο το χωριό.

Στην περιοχή Μπαλέ, λίγο πριν την είσοδο στο χωριό του Αγίου Βασιλείου στο νότιο Ρέθυμνο, συναντάμε το βυζαντινό εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής. Το εκκλησάκι που γιορτάζει κάθε χρόνο την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα βρίσκεται ακριβώς πάνω στο δρόμο σε υπερυψωμένο σημείο που το κάνει εύκολα ορατό από όλες τις πλευρές.

Στο σημείο που βρισκόταν οι κατασκηνώσεις της Εκκλησίας στο Μέρωνα, μέσα σε ένα μοναδικό τοπίο με πανύψηλες βελανιδιές, υπάρχει η μικρή μονόχωρη εκκλησία του Αγίου Νικολάου και μια μικρή πηγή. Το ιερό του ναού φέρει εξαιρετικές τοιχογραφίες του 13ου αιώνα με το χαρακτηριστικό αυστηρό ύφος της εποχής.

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου Κλειδά βρίσκεται σε μια όμορφη τοποθεσία κοντά στο Καταλαγάρι και ήταν καθολικό μικρού μοναστηριού που λειτούργησε κατά την Ενετοκρατία, πιθανώς ως μετόχι της μεγαλύτερης μονής. Το όνομα Κλειδάς πιθανώς προέρχεται από το επίθετο του κτήτορα ή του ιδιοκτήτη της γης.

Ο ναός της Παναγίας Φανερωμένης στην Επισκοπή Πεδιάδος, δίπλα στο ναό της Αγίας Παρασκευής, είναι δίκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική με τα κλίτη του αφιερωμένα στα Εισόδια της Θεοτόκου και στους Αγίους Πάντες. Ο ναός ήταν ο κεντρικός του χωριού, όταν καταστράφηκε ο επισκοπικός ναός της Μεγάλης Παναγίας.

Η Παλαιοχριστιανική Βασιλική της Ολούντος (του 5ου αιώνα) βρίσκεται στη θέση Πόρος και ανασκάφτηκε το 1937 και 1960. Πρόκειται για λαμπρό δείγμα θρησκευτικής αρχιτεκτονικής της εποχής της και μάλιστα θεωρείται ότι ήταν ο καθεδρικός ναός της αρχαίας Ολούντος, της βυθισμένης σήμερα αρχαίας πόλης της Ελούντας.

Στο σημείο αυτό, μέσα σε ένα κατάφυτο περιβάλλον, λειτούργησε μοναστήρι αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό. Σήμερα η μονή δεν λειτουργεί. Οι εικόνες του ναού ανήκουν στον αγιογράφο Παπαδάκη από τα Ροδωπού (1886) ενώ το τέμπλο χρονολογείται στο στα 1883.