Μαλεβιζίου

Λίγο έξω και νότια από την Τύλισο Ηρακλειου συναντάμε το μικρό σπηλαιώδη ναό της Ζωοδόχου Πηγής στην περιοχή Λούτρα. Το τοπωνύμιο Λούτρα το συναντάμε σε διάφορα μέρη της Κρήτης και σημαίνει το μέρος όπου υπάρχει νερό. Συνήθως επειδή σε μέρη με πηγές από την αρχαιότητα κάποιος μπορούσε να πλυθεί ή να πάρει το λουτρό του επικράτησαν σχετικές ονομασίες (Λουτρό, Λούτρα, Λουτράκι, Παλαιόλουτρα).

Ο βυζαντινος ναός του Αγίου Σάββα βρίσκεται σε μια υποβαθμισμένη τοποθεσία του Ηρακλείου, δίπλα στις βιομηχανίες των τσιμέντων και των καυσίμων των Ελληνοπεραμάτων. Πολύ κοντά στην εθνική οδό και στο ησυχαστήριο της Παντάνασσας κι όχι μακριά από τη θάλασσα.

Ο άκρως εντυπωσιακός ναός του Αγίου Φανουρίου στην Κιθαρίδα που χρησιμοποιείται σήμερα ως κοιμητηριακός υπήρξε το καθολικό της ανδρικής μονής της Παναγίας της Ελεούσας. Η μονή ήταν μετόχι της Μονής Αγίας Ειρήνης.

Η ενετική Μονή Παναγίας Ιερουσαλήμ βρίσκεται στο Λουτράκι Μαλεβιζίου αλλά σήμερα δε λειτουργεί. Το μοναστήρι υπήρξε κέντρο επαναστατικής δράσης και καταφύγιο μερικών από τους γνωστότερους οπλαρχηγούς της Κρήτης.

Ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Αντωνίου, ίσως παλιό μοναστήρι, βρίσκεται στο ομώνυμο φαράγγι των Ασιτών, σε μια περιοχή κατάφυτη με πλατάνια. Μια πηγή ρέει με νερό από τον τοίχο της εκκλησίας.

Ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στο έρημο χωριό Βλαχιανά Μαλεβυζίου χρονολογείται στο 1447 και διατηρείται σε καλή κατάσταση. Είναι δίκλιτος ναός με διακοσμήσεις στο εξωτερικό μέρος της εισόδου κι ένα ιδιαίτερο παράθυρο στην πίσω μεριά.

Η μονή Χρυσοπηγής είναι κτισμένη σε μια κατάφυτη ρεματιά με πλατάνια κοντά στην Πυργού αλλά σήμερα δε λειτουργεί. Το όνομα της το οφείλει στην πηγή που βρίσκεται στον προαύλιο χώρο της μονής.

Το χωριό Άγιος Μύρων παίρνει το όνομα του από το ναό του Αγίου Μύρωνα, μέσα στον οποίο υπάρχει ο τάφος και τα λείψανα του Αγίου Μύρωνα του Κρητικού, που λένε ότι ευωδιάζουν μύρο. Κάτω από το ναό υπάρχει η σκήτη που έζησε ο Άγιος Μύρωνας, η οποία έχει διαμορφωθεί σε παρεκκλήσι.