Περίπου 500μ. ανατολικά του Ξερόκαμπου θα συναντήσετε ένα από τα πιο περίεργα τοπία για τα δεδομένα της Ανατολικής Κρήτης. Εδώ θα δείτε μια τεράστια ξερή αλυκή δίπλα στη θάλασσα. Μπορεί να μην σας ενθουσιάσει, αλλά αν έρθετε την άνοιξη ή το χειμώνα, τότε θα καταλάβετε την τεράστια σημασία της.

Στο νοτιοανατολικότερο σχεδόν άκρο της Κρήτης βρίσκεται ο κόλπος της Αμάτου. Σε ένα ιδιαίτερα όμορφα ερημικό τοπίο ανάμεσα σε φαράγγια και ξεχασμένους από το χρόνο αρχαιολογικούς χώρους βρίσκεται ο απάνεμος αυτός κόλπος με την υπέροχη παραλία από βοτσαλάκι, κρυστάλλινα και καθαρά νερά και υπέροχο βυθό. Η Αμάτου αποτελεί τη νοτιότερη παραλία του Ξερόκαμπου Σητείας και επειδή είναι καλά προφυλαγμένη από τους ανέμους οι ντόπιοι τη χρησιμοποιούν σα λιμανάκι για τις βάρκες τους.

Για να προσεγγίσουμε την περιοχή της Τοιχίδας χρειάζεται περπάτημα περίπου μίας ώρας από την επίσης έρημη παραλία Λιβάρι στο χωριό Τσω (Αγία Τριάδα) Σητείας. Στο Λιβάρι κατεβαίνει σχετικά καλός δρόμος και από εκεί περπατώντας με κατεύθυνση βορειοανατολική κατά μήκος της ακτής σε μινωικό μονοπάτι φτάνουμε στην περιοχή της Τοιχίδας που είναι γεμάτη όμορφες σπηλιές για εξερεύνηση και καθαρά νερά για κολύμπι.

Στην παραλία δίπλα στο αρχαίο θέατρο, πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε μάσκα, καθώς εδώ θα δείτε τμήματα από κίονες μέσα στη θάλασσα! Νότια της παραλίας σχηματίζονται δύο εντυπωσιακές καμάρες, οι Καμαρέλλες. Κατά μία εκδοχή το σημερινό όνομα Κουφονήσι, το παίρνει από τις καμάρες αυτές.

Στο κεντρικότερο μέρος της νότιας ακτής του Κουφονησίου συναντάμε την παραλία Άσπρουγας (ή Ασπρουλας) ή αλλιώς "στους Ασπρούγους". Η λέξη Άσπρουγας στο Κρητικό ιδίωμα περιγράφει ακριβώς το μαλακό λευκό αργιλώδες πέτρωμα της περιοχής που τη χαρακτηρίζει. Το είδος αυτό του αργίλου που αφθονεί σε όλη την περιοχή είναι ιδανικό για λασπόλουτρα και έχει θεραπευτικές ιδιότητες.

Η μεγαλύτερη παραλία στο Κουφονήσι βρίσκεται στην νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, σε μια περιοχή που βλέπει μόνο … Αφρική! Υπέροχα νερά, βραχώδης βυθός για μάσκα και αφράτη άμμος για ρακέτες! Το μόνο πρόβλημα, όπως σε όλο το νησί, η έλλειψη σκιάς. Ψηλά από τις απότομες πλαγιές φαίνεται το κουφάρι του παλιού φάρου, που είναι κτισμένος στη θέση αρχαίου ναού.

Ο Γούδουρας είναι ένα παραθαλάσσιο ψαροχώρι που βρίσκεται 37 χλμ ανατολικά της Ιεράπετρας και 73 χλμ νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου, σε μια μεγάλη πεδιάδα που περιτριγυρίζεται από άγρια βουνά και φαράγγια. Το χωριό ουσιαστικά αποτελείται από δύο ενωμένους οικισμούς, τον Ασπρόλιθο στα δυτικά και το Γούδουρα στα ανατολικά.

Το Βοτσαλάκι (ή σύμφωνα με την Κρητική διάλεκτο Μποτζαλάκι) βρίσκεται 71 χλμ νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου και 36 χλμ ανατολικά της Ιεράπετρας, στη δυτική πλευρά του Γούδουρα. Σχηματίζεται κοντά στην έξοδο του άγριου και δύσβατου φαραγγιού του Ασπρόλιθου, σε μια από τις πιο θερμές περιοχές της Ανατολικής Κρήτης.

Το Καλάμι βρίσκεται 70 χλμ ανατολικά του Αγίου Νικολάου και 34 χλμ ανατολικά της Ιεράπετρας, πολύ κοντά στο Γούδουρα. Η περιοχή είναι γεμάτη με μικρούς ήρεμους κόλπους, πολύ μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα της Κρήτης και καταμεσής ενός από τα ξηρότερα μέρη του Λασιθίου. Οι παραλίες είναι πολύ εύκολα προσβάσιμες αφού δίπλα περνάει ο κεντρικός δρόμος.

Η Μονή Καψά βρίσκεται 37 χλμ νοτιοδυτικά της Σητείας και 32 χλμ ανατολικά της Ιεράπετρας, ανάμεσα στο Μακρύγιαλο και το Γούδουρα. Η μονή είναι ένα πολύ παλιό μοναστήρι κτισμένο πάνω στους απότομους βράχους στην έξοδο του άνυδρου φαραγγιού των Περβολακίων.

Το Καλό Νερό βρίσκεται κοντά στη Μονή Καψά, 68km νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου και 33km ανατολικά της Ιεράπετρας, σε μια από τις πιο άγριες περιοχές της ανατολικής Κρήτης. Είναι ένα μικρό χωριό στην έξοδο ενός μικρού, αλλά δύσβατου φαραγγιού με γυμνά βράχια. Στη περιοχή υπάρχει η εκκλησία της Παναγίας (1881), γύρω από την οποία οι κάτοικοι του ορεινού χωριού Περβολάκια έκτισαν κτίσματα για να μένουν όταν έφερναν τα ζώα τους για να βοσκήσουν εδώ. Η Εκκλησία κτίστηκε πάνω σε μια παλιά εκκλησία, παλιό μετόχι της Μονής Καψά, που είχε κτιστεί το 1461.

Η τοποθεσία Αμμούδι βρίσκεται 66 χλμ νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου και 29 χλμ ανατολικά της Ιεράπετρας, κοντά στη Μονή Καψά. Η κύρια παραλία του ονομάζεται και Σπηλιά του Δράκου λόγω μιας μικρής σπηλιάς 500μ. βορειότερα και της ομώνυμης ταβέρνας δίπλα σε αυτή.

Αν ακολουθήσετε το δρόμο για Γούδουρα από την Λαγκάδα, μπορείτε να στρίψετε δεξιά στον δρόμο που οδηγεί στα θερμοκήπια που βρίσκονται στην μικρή χερσόνησο που ορίζει το ανατολικό τέρμα της Λαγκάδας. Αν περάσετε τα θερμοκήπια, θα βρείτε πρώτα μια παραλία με μια σπηλιά, την οποία οι ντόπιοι ονομάζουν Σπηλιά. Έχει βοτσαλάκι, αλλά τα ρεύματα φέρνουν αρκετά σκουπίδια κάποιες ημέρες.

Η παραλία της Λαγκάδας έχει ψιλό βότσαλο και πεντακάθαρα νερά. Είναι γενικά ερημική και δεν θα βρείτε υποδομές πάνω στην παραλία. Είναι ιδανική και για γυμνιστές, αλλά και για κατασκήνωση, καθώς υπάρχουν μερικά σημεία με αλμυρίκια. Στα δυτικά τα νερά είναι πιο παγωμένα καθώς εκεί εκβάλει ένα μικρό ποτάμι ως την άνοιξη.

Το Διασκάρι βρίσκεται 27 χλμ ανατολικά της Ιεράπετρας και 62 χλμ νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου, αρκετά κοντά στον Μακρυγιαλό (4χλμ). Είναι μια μεγάλη παραλία με χοντρή άσπρη άμμο και πεντακάθαρα νερά, αλλά χρειάζεται προσοχή όταν μπαίνετε στη θάλασσα γιατί σε μερικά σημεία έχει μεγάλους λείους βράχους που γλιστρούν.

Ο Καλαμοκανιάς βρίσκεται 57 χλμ νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου και 22 χλμ ανατολικά της Ιεράπετρας, στη δυτική πλευρά του Μακρυγιαλού. Βρίσκεται δυτικά του λόφου που υψώνεται πίσω από το λιμάνι της περιοχής.

Ο Κουτσουράς βρίσκεται 55km νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου και 20km ανατολικά της Ιεράπετρας, πάνω στον κεντρικό δρόμο που συνδέει την Ιεράπετρα με το Μακρύγιαλο. Είναι ένα σχετικά νέο χωριό που είναι κτισμένο σε μια κοιλάδα με πεύκα, θερμοκήπια και ελαιώνες στους νότιους πρόποδες του Όρους Θρυπτή.

500μ. ανατολικά του Αγίου Παντελεήμονα, στο δρόμο για Κουτσουρά, θα βρείτε ένα παλιό καμένο πευκοδάσος, το οποίο έχει αναδασωθεί. Εκεί κοντά υπάρχουν τρεις διπλανές φανταστικές παραλίες με καταγάλανα νερά και χοντρή άμμο. Το μέρος είναι γνωστό ως Μαχαιρίδια και είναι ένα από τα αγαπημένα μυστικά για κολύμπι των ντόπιων.

Ο Μαύρος Κόλυμπος βρίσκεται 51 χλμ νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου και 16 χλμ ανατολικά της Ιεράπετρας. Είναι ένας μικρός οικισμός κοντά στην ακτή που έχει γνωρίσει μια ήπια ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες. στην περιοχή υπάρχουν αρκετά δωμάτια και μικρές ταβέρνες. Η παραλία του Μαύρου Κόλυμπου έχει ψιλό μαύρο βοτσαλάκι και ήρεμα βαθιά νερά.

Η Κακιά Σκάλα βρίσκεται 46 χλμ νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου και 9 χλμ ανατολικά της Ιεράπετρας. Είναι μια αρκετά μεγάλη παραλία, η οποία ωστόσο δεν έχει αναπτυχθεί καθόλου, παρόλο που βρίσκεται δίπλα στον κεντρικό δρόμο που συνδέει την Ιεράπετρα με το Μακρύγιαλο. Η παραλία σχηματίζεται στην έξοδο του φαραγγιού του Μυλωνά, που αξίζει να επισκεφτείτε καθώς είναι καταπράσινο και έχει ως γνώρισμα τους καταρράκτες του.